Ένα μέτρο που είχε μεγάλη απήχηση και απόδοση στο να απορροφηθούν μακροχρόνια άνεργοι, εγγεγραμμένοι στο ταμείο ανεργίας, στα κρίσιμα χρόνια που πέρασε η Γερμανία από το 2007 μέχρι το 2009, ήταν το λεγόμενο Ein-Euro-Job, «Ένα Ευρώ την Ώρα» - «Μονόευρος εργαζόμενος», σε ελεύθερη απόδοση. Τότε, στην Ελλάδα κοιτάζαμε τη Γερμανία ως τον μεγάλο ασθενή της Ευρώπης, με αρκετά ειρωνικό μάλιστα ύφος. Σε εμάς είναι πολύ καλύτερα, άκουγα. Μπα, κρίση, δεν έχουμε. Ξοδεύουμε, γίνεται καλός τζίρος. Τα μαγαζιά είναι φίσκα τα βράδυα...
Η τότε κυβέρνηση της Γερμανίας είχε σοβαρότατα προβλήματα να αντιμετωπίσει: ανεργία κοντά στο 9%, αλλά με δεδομένη την -για τα δικά μας σημερινά μέτρα- παραδείσια κατάσταση για τους ανέργους, αφού εξακολουθούσαν να έχουν εισόδημα από τα δημοσια ταμεία. Ένας από το επιτελείο του τότε αρμόδιου υπουργού Εργασίας, Πέτερ Χαρτς, πρώην προσωπάρχη στη Φολκσβάγκεν, και καλού φίλου του καγγελαρίου Σρέντερ, σε συνεργασία με συμβούλους, είχε την ιδέα να εντάξει το ανενεργό δυναμικό σε μια μορφή επιδοτούμενης εργασίας, ώστε να ξαναμπούν οι άνθρωποι στο ρέγουλο της καθημερινής απασχόλησης και μετά από το προβλεπόμενο διαστημα να βρουν τελικά μια «σωστή» δουλειά, αν βέβαια όλα πήγαιναν καλά.
«Σωστή δουλειά», διότι αυτή η απασχόληση γινόταν κυρίως σε δημόσιους ή κοινωνικούς οργανισμούς, που δεν λειτουργούσαν κερδοσκοπικά. Ενίοτε πληρωνόταν και περισσότερο, το πλαφόν είχε οροφή τα 2,5 ευρώ την ώρα, για εργασία Κυριακές και αργίες. Το πλαίσιο ήταν 20 με 30 ώρες την εβδομάδα. Νομικώς δεν επρόκειτο για μισθό αλλά για αποζημίωση, που κάλυπτε π.χ τα έξοδα της συγκοινωνίας για να πάνε στη δουλειά. Σε περίπτωση ασθένειας, κοβόταν αυτός ο μισθός-τσόντα. Ο όρος «Μονόευρος εργάτης» έγινε θεσμός με αρνητικό συνειρμό και πέρασε στην ιστορία.
Υπήρξαν αρνητικές αντιδράσεις, πολλές μάλιστα, όσο και αν σας φαίνεται περίεργο. Διότι για πολλούς ήταν καλύτερα να κάθονται χαλαρά στο σπίτι ή στο καφενείο και να παίρνουν το επίδομα, παρά να τραβιούνται να σκαλίζουν και να καθαρίζουν πρασιές ή να μεταφέρουν ντοσιέ και κιβώτια όλη τη μέρα σε μια υπηρεσία. Άλλοι βέβαια, ουκ ολίγοι, δούλευαν με μαύρα, τεχνίτες διαφόρων ειδικοτήτων, σε οικοδομές, μακροχρόνια άνεργοι και επιδοτούμενοι. Όλοι αυτοί ήταν υποχρεωμένοι να πάνε στην εργασία που τους ενέταξε η αρμόδια υπηρεσία. Αν δεν το έκαναν χωρίς σαφή και κατανοητή αιτιολόγηση, τους κοβόταν το επίδομα.
Η αξιολόγηση του προγράμματος που έγινε μερικά χρόνια αργότερα, το έκρινε σε γενικές γραμμές σωστό. Στην ουσία επιτεύχθηκαν οι βασικοί στόχοι του. Κόπηκε η αφαίμαξη των ταμείων και η μαύρη αδήλωτη εργασία, με αποτέλεσμα να μειωθούν τα έξοδα στα ασφαλιστικά ταμεία. Και δεύτερον, ένα ποσοστό από αυτούς τους ανέργους κατάφερε να ορθοποδήσει πραγματικά και βρει δουλειά σε αντικείμενο που είχε ζήτηση. Διότι, κακά τα ψέματα, η ανεργία είναι μεγάλη πληγή. Και δυστυχως, κανένα προγραμμα δεν έχει αναπτυχθεί, ούτε από εμάς ούτε από τους θεσμούς, που να πείθει περί άμεσης και δραστικής μείωσης της ανεργίας στην Ελλάδα. Αν περιμένουμε να λύσουν τα προβλήματα οι... ιδιώτες, εθελοτυφλούμε.
Παρεμπιπτόντως, αναφέρω το πασίγνωστο ανά την υφήλιο Εθνικό Σοσιαλιστικό Κόμμα της Γερμανίας, που ανέβηκε στην εξουσία με ένα ευρύτατο πρόγραμμα απασχόλησης, κοινωνικό και βιομηχανικό. Ο λόγος είναι για τους Ναζί του Χίτλερ. Όσο και αν λένε σήμερα οι Γερμανοί «φτου κακά», το κόμμα αυτό μείωσε ταχύτατα την ανεργία σχεδόν στο μηδέν και έστησε ένα μαζικό κοινωνικό σύστημα, το οποίο εκμεταλλεύτηκε βέβαια το κίνημα για τους στόχους του Τρίτου Ράιχ. Και αυτό έγινε ακολουθώντας επιθετική, κεϊνσιανή αν θέλετε, στρατηγική εξοπλισμών αλλά και επενδύσεων στη Γερμανία, με υποχρεωτική εργασία στα δημόσια έργα, π.χ της οδοποιίας. Δεν θα επεκταθώ άλλο σε αυτό.
Κλείνω με την ιδέα ενός προγράμματος, αυτό του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, που περιέργως θάφτηκε και από την προηγούμενη κυβερνηση (μετά από αντιδρασεις της τότε αξιωματικής αντιπολίτευσης) και από τη νυν. Ένα τέτοιο πρόγραμμα σε συνδυασμό με κοινωφελή εργασία ανά την Ελλαδα, συντονισμενα σε όλες τις περιφέρειες, ίσως μπορούσε και να χρηματοδοτηθεί και να δαμάσει εν μέρει το τέρας της ανεργίας, που έχει γίνει γάγγραινα στην ελληνική κοινωνία. Έργο υπάρχει, άφθονο μάλιστα, εργατικό δυναμικό και χρόνος για παραγωγή επίσης... αλλά και μαζική απόγνωση, κατά τη Δημουλά:
Διατίθεται απόγνωσις
εις αρίστην κατάστασιν,
και ευρύχωρον αδιεξόδον.
Σε τιμες ευκαιρίας.
Και χρόνος
αμεταχειριστος εντελώς.*
εις αρίστην κατάστασιν,
και ευρύχωρον αδιεξόδον.
Σε τιμες ευκαιρίας.
Και χρόνος
αμεταχειριστος εντελώς.*
Γεγονός πάντως είναι, πως αρκετοί πολίτες και πολιτικοί στην ευρωζώνη βλέπουν θετικά τη γραμμή της ελληνικής κυβερνησης, χωρίς να φορούν τις γερμανικές ή φινλανδικές παρωπίδες ή αυτές του Φρανσουά Ολάντ, του τύπου «ναι, σεβαστή η εκλογική εντολή, αλλά το μνημόνιο, μνημόνιο», όπως γράφει ο Serge Halimi, σε ολοσέλιδο άρθρο του στη γερμανικη έκδοση της Le Monde diplomatique με τίτλο «Σεβασμό στους Έλληνες».
Νίκος Σωκιανός
Σχόλια