Η μούχλα είναι μύκητες που είναι πανταχού παρόντες και τα πάντα πληρούντες και πολύ θα θέλατε να τους αποφύγετε δια παντός.
Δεν είναι η μούχλα αυτή καθαυτή που δημιουργεί προβλήματα, αλλά η υψηλή - πέραν ενός ορίου – συγκέντρωσή της.
Συμβιώνουμε με τη μούχλα πολλές χιλιάδες χρόνια και θα ζούμε μαζί της για μερικές ακόμη δεκαετίες.
Το θέμα μας είναι πώς να μην επιτρέψουμε στη μούχλα να δημιουργήσει υψηλές συγκεντρώσεις.
Το κλειδί για τη λύση των προβλημάτων της μούχλας βρίσκεται στην υγρασία.
Εάν ελέγξουμε την υγρασία, ελέγχουμε και τη μούχλα.
Άλλωστε η υγρασία είναι στην ουσία η μόνη παράμετρος η σχετική με τη μούχλα που μπορούμε να ελέγξουμε με σχετική ευχέρεια.
Οι άλλες παράμετροι δεν ελέγχονται εύκολα:
- και τροφή μπόλικη για τη μούχλα υπάρχει μέσα στα σπίτια μας υπό της μορφή οργανικής ύλης
- αλλά και οι βέλτιστες θερμοκρασίες που κυμαίνονται μεταξύ 21οC και 30οC.
Θα έχετε παρατηρήσει στην καθημερινότητά σας φαινόμενα όπως π.χ.:
- αν βάλετε μια πετσέτα που δεν έχει στεγνώσει καλά στο συρτάρι σας, θα μουχλιάσει
- αν αργήσετε να απλώσετε τα πλυμένα σας ρούχα ξεχνώντας τα μέσα στο πλυντήριο ή στον κουβά, όταν στεγνώσουν, θα έχουν μια δυσάρεστη μυρωδιά μούχλας
- λεκέδες μούχλας στις γωνίες του σπιτιού σας.
Η μούχλα λοιπόν είναι στενά συνδεδεμένη με την υγρασία.
ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΡΑΣΙΑ
1. Πρώτα απ’ όλα μπορούμε να ελέγξουμε την ποσότητά της μέσα στο σπίτι με μέτρα όπως:
- Αλλαγή αρκετών συνηθειών του lifestyle μας που οδηγούν στην παραγωγή μεγάλων ποσοτήτων υδρατμών (π.χ. στέγνωμα ρούχων μέσα στο σπίτι).
- Στεγανοποιήσεις όπου χρειάζονται
- Επισκευές των υδραυλικών δικτύων όπου χρειάζονται.
2. Μπορούμε να «διαλύσουμε» την υγρασία, να μειώσουμε δηλαδή την εσωτερική σχετική υγρασία εισάγοντας στο σπίτι μας απολύτως ξηρότερο εξωτερικό αέρα: αερισμός.
3. Και τρίτον, μπορούμε να αποτρέψουμε τη συμπύκνωση των υδρατμών – τη μετατροπή τους δηλαδή στην υγρή τους φάση = νερό – είτε θερμομονώνοντας καλύτερα τα σπίτια μας ή θερμαίνοντάς τα επαρκώς έτσι ώστε οι επικίνδυνες επιφάνειες να μένουν πάνω από τη θερμοκρασία δρόσου.
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΤΡΟΦΟΔΟΤΟΥΝ ΤΗΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΥΓΡΑΣΙΑ
Η εσωτερική υγρασία δημιουργείται κυρίως από την παραγωγή υδρατμών που προέρχεται από την άσκηση των καθημερινών ανθρωπίνων δραστηριοτήτων.
Οι ανθρώπινες δραστηριότητες που δημιουργούν τη μεγαλύτερη συνεισφορά στην αύξηση της εσωτερικής υγρασίας είναι:
1. Η πυκνότητα οίκησης.
Όσο λιγότερα m2 αντιστοιχούν σε κάθε ένοικο, τόσο μεγαλύτερη η εσωτερική σχετική υγρασία. Ένα όριο που μπορεί να δημιουργήσει πρόβλημα είναι το 25m2/ένοικο.
2. Το στέγνωμα των ρούχων μέσα στο σπίτι.
Μια συνήθεια που πρέπει να καταργηθεί εάν διαπιστωθεί πρόβλημα συμπυκνώσεων και μούχλας.
3. Το μαγείρεμα και ιδιαίτερα όταν δεν δουλεύει ο απορροφητήρας. Αποφεύγετε να μαγειρεύετε με ακάλυπτες κατσαρόλες.
4. Το μπάνιο ή το ντουζ.
Αφού τελειώσετε το μπάνιο ή το ντουζ σας, ανοίξτε παράθυρα ή εξαερίστε μηχανικά. Κρατάτε κλειστή την πόρτα του μπάνιου, έτσι ώστε οι υδρατμοί να μην διαχέονται στο υπόλοιπο σπίτι. Μηχανικό ή φυσικό εξαερισμό χρειάζεται και η κουζίνα.
5. Τα ακάλυπτα ενυδρεία και τα ακάλυπτα ντεπόζιτα τροφοδοτούν το περιβάλλον με πολλούς υδρατμούς.
6. Τα πολλά φυτά επίσης.
7. Πολύ επιβαρυντικά είναι τα θερμαντικά σώματα που λειτουργούν με κηροζίνη ή υγραέριο.
8. Επίσης, εάν έχετε στεγνωτήριο ρούχων, θα πρέπει να εξαερίζεται προς τα έξω.
Προσέξτε επίσης:
- τυχόν διαρροές από τα υδραυλικά δίκτυα
- συμπυκνώσεις πάνω σε σωλήνες κρύου νερού
- τις εισροές νερού μέσω ασυνεχειών του περιβλήματος του κτιρίου (υπόγεια – τοίχοι – ταράτσες).
Εάν μένετε σε μεζονέτα με υπόγειο χώρο, θα έχετε μια διαρκή τροφοδοσία των υπόλοιπων χώρων με υγρασία και ίσως πρέπει να σκεφθείτε την απομόνωση του υπόγειου χώρου.
Επίσης, αν ζείτε σε υπόγειο, τότε πολλές φορές ο αγώνας ελέγχου της εσωτερικής υγρασίας είναι μάταιος.
Ο αερισμός ή εξαερισμός είναι ένα από τα μέτρα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αποτροπή των φαινομένων συμπύκνωσης και κατ’ επέκταση της δημιουργίας μούχλας.
Με τον αερισμό φέρνουμε μέσα στο σπίτι απολύτως ξηρότερο αέρα, ο οποίος θερμαίνεται στη θερμοκρασία δωματίου και απορροφάει υδρατμούς από το εσωτερικό περιβάλλον. Παράλληλα απόλυτα υγρότερος εσωτερικός αέρας διώχνεται προς τα έξω.
Ο καλύτερος τρόπος για να αερίζουμε είναι να ανοίγουμε για λίγα λεπτά τα κουφώματα σε αντικρυστά μέρη του σπιτιού και να ανανεώνουμε πλήρως τον εσωτερικό αέρα.
Μια άλλη πρακτική λιγότερο αποτελεσματική είναι να αφήνουμε 1-2 κουφώματα ανοικτά για λίγα χιλιοστά ή εκατοστά.
Σε μεζονέτες εκτός από τον τρόπο αυτό αερισμού μπορεί να λειτουργήσει το φαινόμενο της καμινάδας όπου κρύος αέρας μπαίνει στο σπίτι από τα κουφώματα του χαμηλότερου ορόφου και ζεστός αέρας βγαίνει από τα κουφώματα υψηλότερων ορόφων.
Τα σπίτια στην εποχή μας – υπακούοντας και στις σύγχρονες επιταγές για ενεργειακή επάρκεια – κατασκευάζονται πιο σφραγισμένα απ’ ό,τι παλιότερα.
Τα παλιά σπίτια έμπαζαν από διάφορες χαραμάδες και ο ανεξέλεγκτος αυτός φυσικός εξαερισμός βοηθούσε στην αποτροπή συμπυκνώσεων και των φαινομένων της μούχλας.
Βέβαια το μειονέκτημα είναι ότι ανεξέλεγκτος αερισμός σημαίνει ότι θα μπουν μέσα στο σπίτι καυσαέρια, οσμές, θόρυβος και βέβαια θα υπάρχει και το ενεργειακό κόστος.
Το ενεργειακό κόστος είναι που αποτρέπει τον ελεγχόμενο φυσικό εξαερισμό σε πολλά σπίτια σε μια προσπάθεια για εξοικονόμηση ενέργειας.
Αυτό όμως φέρνει συμπυκνώσεις και μούχλα, μια μούχλα που εγώ την αποκαλώ «η μούχλα των φτωχών».
Η αλήθεια είναι ότι πρέπει να υπάρχει κάποια ισορροπία στο φυσικό εξαερισμό.
Έλλειψη προκαλεί συμπύκνωση και μούχλα ενώ ο υπερβολικός εξαερισμός θα οδηγήσει σε αχρείαστα έξοδα για ενέργεια.
Να προσέχετε ώστε να υπάρχει πάντα κυκλοφορία αέρα. Να μη δημιουργούνται θύλακες στάσιμου αέρα π.χ. πίσω από έπιπλα, ντουλάπες, κρεβάτια που βρίσκονται σχεδόν σε επαφή με τους εξωτερικούς τοίχους. Εκεί είναι σχεδόν αναπόφευκτη η δημιουργία συμπυκνωμάτων και μούχλας.
Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΩΣΤΗΣ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΥΠΟΘΕΡΜΑΝΣΗΣ
Η μούχλα κοντεύει να μετατραπεί σε ταξικό ζήτημα όσον αφορά την ενεργειακή ένδεια που μαστίζει μεγάλα μέρη του πληθυσμού.
Η υποθέρμανση των χώρων που υπαγορεύεται από τη μεγάλη άνοδο του κόστους έχει σαν αντίκτυπο την βιολογική μόλυνση, δηλαδή τη μούχλα.
Όσο το κόστος των καυσίμων μεγαλώνει κι αποτελεί πλέον ένα σημαντικό ποσοστό του διαθέσιμου εισοδήματος πολλών νοικοκυριών, τόσο θα αυξάνονται τα περιστατικά της μούχλας.
Το υψηλό κόστος θέρμανσης οδηγεί πολλούς στο να:
- θερμαίνουν λιγότερους χώρους στο σπίτι τους κρατώντας π.χ. ορισμένα δωμάτια κλειστά ή απλά υποθερμασμένα
- να θερμαίνουν για λιγότερες ώρες αφήνοντας τη θερμοκρασία να πέφτει αρκετά τις πρωινές ώρες
- να θερμαίνουν σε θερμοκρασίες που είναι μεν ευνοϊκές από οικονομική άποψη, αλλά που θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν προβλήματα συμπύκνωσης και μούχλας.
Οι υψηλές θερμοκρασίες μέσα σ’ ένα σπίτι δρούνε προστατευτικά κατά της συμπύκνωσης και μούχλας με δύο κυρίως τρόπους:
1. Θερμαίνουν τις εσωτερικές επιφάνειες των εξωτερικών τοίχων σε τέτοια επίπεδα – πάνω από το σημείο δρόσου – που δεν επιτρέπουν να εξελιχθεί το φαινόμενο της συμπύκνωσης.
2. Ο ζεστός αέρας έχει την ικανότητα να «αποθηκεύει» μεγαλύτερες ποσότητες υδρατμών, ενώ ο πιο κρύος αέρας έχει την τάση να «ξεφορτωθεί» τους περίσσιους υδρατμούς πιο εύκολα. Έτσι ευνοείται το φαινόμενο της συμπύκνωσης.
Ο σωστός τρόπος θέρμανσης είναι:
- ομοιόμορφη θέρμανση παντού
- όχι μεγάλες διαφορές κατά τη διάρκεια του 24ώρου
- όχι χαμηλές θερμοκρασίες που ευνοούν τη συμπύκνωση.
Για κάθε βαθμό αύξησης της θερμοκρασίας μειώνεται αισθητά ο κίνδυνος της συμπύκνωσης.
Όπως και για κάθε ποσοτική μονάδα αύξησης της εσωτερικής σχετικής υγρασίας, αυξάνεται υπολογίσιμα ο κίνδυνος της συμπύκνωσης.
Η συμπύκνωση, λοιπόν, και η μούχλα είναι πολυπαραμετρικά φαινόμενα και αν γνωρίζει κανείς τις παραμέτρους που το διέπουν, μπορεί να τα αντιμετωπίσει σαφώς πιο εύκολα.
Η υποθέρμανση, για παράδειγμα, ίσως δεν θα δώσει φαινόμενα από μόνη της αλλά σε συνδυασμό με υψηλή σχετική υγρασία ή με έλλειψη αερισμού ή με ελλιπή θερμομόνωση θα δώσει σίγουρα πρόβλημα.
Φαντασθείτε τώρα πόσο πρόθυμος είναι ο ένοικος να αερίσει σωστά το σπίτι του τη στιγμή που δεν έχει τη δυνατότητα να το θερμάνει επαρκώς!!
Προφανώς ο σωστός αερισμός δεν είναι δωρεάν. Έχει ένα συγκεκριμένο ενεργειακό κόστος που πολλοί δεν θα ήθελαν να το επωμισθούν.
Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΠΑΡΚΟΥΣ ΚΑΙ ΣΩΣΤΗΣ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗΣ
Η θερμομόνωση δε μας δίνει μόνο οικονομία στα καύσιμα και αίσθημα θερμικής άνεσης.
Αποτρέπει επίσης και τη δημιουργία συμπύκνωσης και μούχλας στα κρύα σημεία του εξωτερικού περιβλήματος (δάπεδα πυλωτής, τοίχοι, ταβάνια).
Μπορεί, για παράδειγμα:
- να μειώσουμε την παραγωγή υδρατμών μέσα στο σπίτι με τα κατάλληλα μέτρα
- να θερμαίνουμε το σπίτι σωστά
- να αερίζουμε επαρκώς,
αλλά όλα αυτά δεν θα εγγυηθούν την αποτροπή της δημιουργίας συμπυκνωμάτων, εάν δεν υπάρχει επαρκής θερμομόνωση και μάλιστα χωρίς θερμογέφυρες (αμόνωτα σημεία).
Όπως θα έχετε παρατηρήσει, τα προβλήματα με τη μούχλα δημιουργούνται κυρίως στα δοκάρια, στις κολώνες, στα τοιχεία και ιδιαίτερα σε γωνίες.
Στην αρχή είναι εύκολο να διακρίνει κανείς το σχήμα και το μέγεθος μιας θερμογέφυρας. Στη συνέχεια όμως η μούχλα εξαπλώνεται περιφερειακά και ο ακριβής εντοπισμός γίνεται δυσκολότερος.
Παλιότερα κανείς δε μόνωνε τα στοιχεία αυτά από μπετόν, ενώ τώρα το μονώνουν οι περισσότεροι.
Παρ’ όλα αυτά η γεωμετρία της κατασκευής πολλές φορές δεν επιτρέπει τη σωστή θερμομόνωσή τους.
Μια λύση είναι η εξωτερική θερμομόνωση ή θερμοπρόσοψη στην οποία έχουν αφιερωθεί αρκετές αναρτήσεις σ’ αυτό το blog.
Στη θερμοπρόσοψη οι τοίχοι έχουν σχεδόν την ίδια προστασία με τους ενοίκους.
Σε διορθωτικές επεμβάσεις θα πρέπει να προσέχετε το θέμα των θερμογεφυρών. Ξοδεύονται πολλά χρήματα χωρίς να λύνεται το πρόβλημα της μούχλας.
Αυτό συμβαίνει τόσο σε τοίχους όσο και σε pilotis.
Το τετράπτυχο λοιπόν για την πρόληψη της μούχλας είναι:
1. Λελογισμένη και προσεκτική παραγωγή υδρατμών μέσα στο σπίτι. Μπορεί να χρειασθεί να αλλάξουμε κάποιες καθημερινές ρουτίνες.
2. Επαρκής αερισμός των χώρων, ο οποίος έτσι κι αλλιώς είναι απαραίτητος για ποιότητα του αέρα που αναπνέουμε. Το γεγονός πάντως είναι ότι ο αερισμός έχει κάποιο ενεργειακό κόστος.
3. Η σωστή θέρμανση των χώρων η οποία θα πρέπει να είναι ομοιόμορφη, επαρκής και κατά το δυνατόν συνεχής.
4. Η επαρκής θερμομόνωση του εξωτερικού περιβλήματος του κτιρίου υπό την αίρεση ότι δεν υπάρχουν θερμογέφυρες.
Χρήστος Στρογγύλης
Πολ. Μηχ/κός – MBA – DipM
Σχόλια